mazury mazury mazury
emazury.comstrona główna serwisu
strona główna mapy atrakcje regionalne Mazury kontakt
    rejon Olsztyn
    rejon Elbląg
    rejon Malbork 
   Fotogaleria Mazur
    rejon Augustów
    rejon Bartoszyce
    rejon Biskupiec
    rejon Działdowo
    rejon Ełk
    rejon Giżycko
    rejon Gołdap
    rejon Iława
    rejon Kętrzyn
    rejon Lidzbark Warmiński
    rejon Mikołajki
    rejon Morąg
    rejon Mrągowo
    rejon Nidzica
    rejon Olecko
    rejon Ostróda
    rejon Pisz
    rejon Suwałki
    rejon Szczytno
    rejon Węgorzewo

    rejon Biebrza

  
   Weterynarz Gdańsk Pogodne
   Ksero Elbląg
   Remonty Warszawa
   Szorowarki Warszawa
   Logopeda Gaduła - Elbląg
   Masaż, gabinet masażu - Elbląg
   Bass - konserwacja boisk
   PPH Kamil - dekoracje
   Urządzenia czyszczące
   Tanie szorowarki
   Serwis RTV Elbląg
   Szorowarki Trójmiasto
    Mazury i żeglarstwo
    Sale konferencyjne
    Przewodnicy turystyczni
    Mazury jakich nie znałeś
    Mazury jesienią i zimą
    Zielone Płuca Polski
    Ciekawostki z regionu
   Hotele w Polsce - info

   noclegi Władysławowo

   Noclegi-Online
   Mazury

   Partnerzy

   IT Mrągowo
   Kurek Mazurski
   Warmia - Kanał Kopernika

 
 
 
 
 
   Portrety na zamówienie
   Artnes - obrazy na zamówienie
    Kanał Elbląski
    Mazury - fotogaleria
    Mazurska fauna
    Mazury w obiektywie
    Suwalszczyzna
    Olsztyn
    Przewojenny Elbląg
    Stoczek Klasztorny
    Kanał Elbląski - unikat w skali
     światowej

    Frombork - koncerty organowe
    Rejs przez całe Mazury
    więcej atrakcji... 

  
    Znani ludzie i Mazury
    Kanał Ostródzko-Elbląski?
    Stowarzyszenie Sadyba
    Związek Sybiraków Oddział
     w Elblągu

  
  
  
    Murzasichle - tanie noclegi






Katalog WWW


Mazury jakich nie znałeś - Mazury na tle Zielonych Płuc Polski



GEOGRAFIA

1. Mazury na tle Zielonych Płuc Polski

    Mazury to nazwa określająca region leżący północno-wschodniej Polski określany tak ze względów historyczno-etnograficznych. Administracyjnie Mazury wchodzą w skład województwa warmińsko-mazurskiego, geograficznie zaś są częścią Pojezierza Mazurskiego oraz Pojezierza Iławskiego.

    Mazury wchodzą w skład Zielonych Płuc Polski (j. ang. - Green Lungs of Poland, j. niem. - Die Grüne Lungen Polens) - zwartego obszaru porośniętego bujnymi lasami, z dużą liczbą rzek i jezior. Tereny te - ze względu na swoje unikalne walory (bardzo niski stopień urbanizacji, uprzemysłowienia, wiele dziewiczych miejsc) nie tylko w skali Polski, ale i całego Kontynentu - nazywane są również Zielonymi Płucami Europy.

    Promując Mazury na wortalu emazury.com nie będziemy zapominać również o promocji całego regionu Zielonych Płuc Polski. Zdarza się, iż turyści zagraniczni przyjeżdający do Malborka lub zwiedzający Kanał Elbląski mówią, że odwiedzają Mazury; podobnie wygląda sprawa jeśli chodzi o Olsztyn nierzadko określany jako stolica Mazur, podczas gdy w sensie geograficznym leży na Warmii. Bywa i tak, że ludzie z dalekich krajów zwiedzający Białowieżę są przekonani, że są na Mazurach. Nie będziemy utwierdzać ich w błędzie. Stwierdziliśmy, że potrzebna jest kompleksowa promocja całej północno-wschodniej Polski, aczkolwiek z podkreśleniem różnic w sensie geograficznym, kulturowym, czy też historycznym.

Jedno jest pewne: Mazury to przede wszystkim obszar położony na terenie Zielonych Płuc Polski, który jest znany z nieskażonej, czystej przyrody. Wiele miejsc do dziś urzeka swoją dzikością i malowniczością.

2. Mazury właściwe - położenie, obszar i główne ośrodki miejskie

    Mazury sensu stricto jako kraina etnograficzno-geograficzno-historyczna to tereny leżące pomiędzy Żuławami i Warmią na zachodzie, Suwalszczyzną na wschodzie, Mazowszem na południu i granicą państwa z obwodem kaliningradzkim na północy. Mieszkańcy Mazur, w odróżnieniu od sąsiedniej Warmii, byli w większości protestantami. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, iż katolicka Warmia do 1772 r. wchodziła w skład Polski, podczas gdy Mazury przez wiele lat były pod panowaniem zakonu krzyżackiego, a następnie Prus i Rzeszy Niemieckiej. Na terenie Mazur znajdują się dwie krainy geograficzne: Pojezierze Mazurskie i Pojezierze Iławskie.

    Pojezierze Mazurskie obejmuje tereny leżące pomiędzy Niziną Staropruską (Górowo Iławeckie, Orneta) i Pojezierzem Iławskim (Iława, Ostróda) na zachodzie, Pojezierzem Litewskim (Augustów, Suwałki) na wschodzie i Niziną Północnomazowiecką (Mława, Płońsk, Ciechanów) na południu.

    W skład Pojezierza Mazurskiego wchodzą następujące części składowe (mezoregiony):
- Pojezierze Olsztyńskie,
- Pojezierze Mrągowskie,
- Kraina Wielkich Jezior Mazurskich,
- Kraina Węgorapy,
- Wzgórza Szeskie,
- Pojezierze Ełckie,
- Równina Mazurska.

    Pojezierze Iławskie to makroregion geograficzny w północno-wschodniej Polsce tworzący region turystyczny nazywany Mazurami Zachodnimi. Głównymi miastami tego regionu są Iława i Ostróda. Największymi atrakcjami są z pewnością Kanał Elbląski oraz najdłuższe Jezioro w Polsce - Jeziorak.

Główne miasta Mazur (kolejność alfabetyczna)

Działdowo   Ełk   Iława   Giżycko   Gołdap   Kętrzyn   Mikołajki   Mrągowo   Nidzica   Olecko   Ostróda   Pisz   Ruciane-Nida   Szczytno   Węgorzewo

Pojezierze Mazurskie, zwane bardzo często Krainą Tysiąca Jezior (w rzeczywistości jezior jest tu znacznie więcej), walczy o prestiżowy tytuł jednego z 7. Nowych Cudów Natury, czyli reprezentuję Polskę w międzynarodowym konkursie "New 7 Wonders of Nature". Wynik plebiscytu zależy wyłącznie od internautów. Wystarczy oddać swój głos. Można to zrobić do 7 lipca 2009 roku w ramach II etapu konkursu, do którego zakwalifikowały się właśnie Pojezierze Mazurskie (Masurian Lake District, kategoria: krajobrazy i formacje polodowcowe - grupa A) oraz Puszcza Białowieska jako wspólna kandydatura Polski i Białorusi (Białowieza Forest, kategoria: lasy, parki narodowe, rezerwaty - grupa E).

Więcej informacji o konkursie:   New 7 Wonders of Nature


Nierzadko Pojezierze Mazurskie jest mylone z Krainą Wielkich Jezior Mazurskich (czasem określaną jako Wielkie Jeziora Mazurskie) - mezoregionem o powierzchni 1732 km2 (z czego 486 km2 zajmują jeziora), obejmującym środkową część Pojeziera Mazurskiego . Na południu Kraina Wielkich Jezior Mazurskich graniczy z Równiną Mazurską, od - wschodu z Pojezierzem Ełckim, od - północy z Krainą Węgorapy, a od zachodu - z Pojezierzem Mrągowskim i Niziną Sępopolską.



JEZIORA I SZLAKI WODNE

    Ocenia się, że w regionie znajduje się ponad 2000 jezior o powierzchni ponad 1 ha, wiele rzek i kilkanaście kanałów zbudowanych przez człowieka. Największe jeziora to Śniardwy ( 109,7 km2 ), Mamry (102,4 km2), Jeziorak (34,5 km2), Niegocin (26 km2), Roś (18,9 km2), Druzno (12,9 km2).

    Ważnym elementem sieci wodnej Mazur są kanały, których sieć liczy sobie kilkaset kilometrów. Ich istnienie sprawia, że region ten jest bardzo atrakcyjny z punktu widzenia żeglarstwa, jak również turystyki kajakowej. Kanały łączą nie tylko poszczególne jeziora, ale również - poprzez swoją bardzo długą sieć - Pojezierze Mazurskie z Wisłą. Do najbardziej znanych kanałów należy Kanał Augustowski łączący Biebrzę z Niemnem (o długości 102 km, w tym ok. 80 km w granicach Polski), liczący 18 śluz i stanowiący bardzo atrakcyjną trasę turystyczną, jak również Kanał Elbląski - jedna z dwóch tego typu budowli na świecie. Historia tego kanału sięga roku 1825, kiedy to inżynier J. Steenke zaprojektował system kanałów, pochylni i śluz, który miał za zadanie pokonać różnicę poziomu wód wynoszącą na odcinku 9,6 km około 104 metry. Projekt zyskał poparcie króla Prus Fryderyka Wilhelma I. Swoistym ewenementem są pochylnie, których zadaniem jest pokonanie olbrzymiej różnicy poziomów. W kilku miejscach statek przeciągany jest za pomocą lin pochylniami, które łączą poszczególne akweny. Jedną z wielu atrakcji Kanału o długości 64 km łączącego jezioro Drwęckie z jeziorem Druzno i Zalewem Wiślanym jest z pewnością widok statku pędzącego za pomocą specjalnej pochylni po trawie. Wraz z rzekami i jeziorami cały szlak wodny liczy sobie około 200 km. Ważnym i interesującym elementem tej unikalnej drogi wodnej jest Jezioro Druzno stanowiące największą lęgową bazę ptactwa wodnego w Polsce i raj dla ornitologów, którzy przyjeżdżają tutaj niemal z całej Europy.

    Mazury to raj dla żeglarzy i kajakarzy. Jeśli chodzi o spływy kajakowe to najbardziej godnym polecenia jest spływ Kanałem Augustowskim, Kanałem Elbląsko-Ostródzkim i rzeką Krutynią. Ten ostatni jest szczególnie godny polecenia. Szlak wodny Krutynii liczy 107 km i stanowi najpopularniejszą trasę kajakową na Mazurach (i jedną z najpiękniejszych w całej Europie). Szlak bierze swój początek w Sorkwitach nad Jeziorem Lampackim i prowadzi w kierunku południowo-wschodnim przez kilkanaście jezior, aby dojść w końcu do jeziora Bełdany gdzie ma swój koniec. Na pokonanie całej trasy trzeba przeznaczyć około 10 dni podczas których możemy zachwycać się pięknem czystej, nieskażonej cywilizacją przyrody. Szlak Krutyni jest dobrze zagospodarowany. Znajdują się tam dobrze przygotowane miejsca na postoje, campingi, pensjonaty, a w pobliskich miejscowościach turystycznych liczne ośrodki wypoczynkowe, hotele, restauracje, puby i sklepy. Istnieje możliwość wypożyczenia różnorodnego sprzętu, jak również zamówienia organizacji całego spływu przez profesjonalną firmę. Liczne na Mazurach szlaki kajakowe prowadzą również innymi rzekami i jeziorami oraz bardzo często pokrywają się ze szlakami żeglarskimi. Należy w tym miejscu przypomnieć, że Mazury to prawdziwy raj dla żeglarzy, a dzięki połączeniu jezior licznymi kanałami można dopłynąć niemal wszędzie. O miano stolicy polskiego żeglarstwa od lat rywalizują ze sobą dwa miasta - Mikołajki oraz Giżycko.



WYPOCZYNEK NA WSI

    Mazury posiadają bardzo dobrze rozwiniętą sieć gospodarstw rolnych świadczących usługi agroturystyczne o różnym profilu i zakresie. Można w nich spędzić urlop z dala od zgiełku, w czystym środowisku i w bliskim kontakcie z przyrodą. Dobre wyżywienie, gościnność mieszkańców, piękna okolica, jak również atrakcyjne ceny sprawiają, że taki rodzaj wypoczynku może być ciekawy nie tylko dla ludzi starszych. Gospodarze proponują różne atrakcje dodatkowe: łowienie ryb, ogniska, wycieczki rowerowe, grzybobranie, przejażdżki konne. Należy podkreślić, że Mazury to raj dla lubiących jazdą konną i wypoczynek w siodle. Wiele gospodarstw agroturystycznych umożliwia wypożyczenie konia, a tym którzy chcieliby spędzić cały urlop w siodle proponujemy wczasy i obozy jeździeckie. Istnieje tu przynajmniej kilkadziesiąt ośrodków specjalizujących się w hodowli koni i wypoczynku w siodle. W większości z nich możliwe jest także stawianie pierwszych kroków pod okiem wykwalifikowanego instruktora.



ZABYTKI I HISTORIA

    Mazury to nie tylko lasy i jeziora. To także region o burzliwej historii z mnóstwem średniowiecznych zabytków. Do dziś zachowało się w całości lub we fragmentach ponad 30 zamków, m. in. w Olsztynie, Kętrzynie, Reszlu, Rynie, Lidzbarku Warmińskim, Nidzicy, Pasłęku, Węgorzewie, Ostródzie, Kwidzynie, Sztumie. Najbardziej znanym jest z całą pewnością monumentalny, położony na terenie Żuław (ale mocno historycznie związany z pozostałą częścią regionu Zielonych Płuc Polski) zamek w Malborku - zabytek klasy "0", wpisany w 1997 na listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO i jedna z największych tego typu budowli na świecie. Każdego roku siedzibę Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (pełna nazwa Zakonu Krzyżackiego) odwiedza ponad 500 tysięcy osób z całego świata. Mimo upływu czasu do dziś zamek urzeka swoją potęgą i posmakiem średniowiecza. Jest to największa ceglana budowla w Europie. Oprócz zamków na Mazurach spotkać można wiele innych zabytków. Wśród atrakcji historyczno-architektonicznych znajduje się m. in. Zespół Wzgórza Katerdralnego we Fromborku z gotycką katedrą z XIV w. i słynnymi organami (odbywają się tam co roku słynne w całej Europie koncerty organowe), Muzeum Mikołaja Kopernika wraz z planetarium i wieżą widokową. Do pięknych i dobrze zachowanych obiektów sakralnych należą również katedry w Kwidzynie i Elblągu oraz liczne zabytkowe kościoły, m. in. w Gietrzwałdzie, Olsztynie, Świętej Lipce, Dobrym Mieście, Ornecie, Lidzbarku Warmińskim, Nowym Mieście Lubawskim, Reszlu, Kętrzynie, Stoczku Klasztornym, Krośnie, Chwalęcinie, Lubawie. Warto wiedzieć, że w Gietrzwałdzie znajduje się jedyne w Polsce uznane miejsce objawień Matki Bożej.

    Z historią tych ziem nieodłącznie kojarzą się Krzyżacy, którzy po sprowadzeniu ich do Polski przez Konrada Mazowieckiego w 1230, szerząc przemocą wiarę chrześcijańską opanowali do 1283 r. całość ziem Prusów. Na podbitych terenach tworzyli swoja infrastrukturę - w tym liczne zamki. Nie należy także zapominać o oporze mieszkańców tych ziem przed krzyżackim wyzyskiem i licznych wojnach, które przetoczyły się przez te obszary. Panowania Krzyżackiego nie przerwało nawet zwycięstwo połączonych wojsk polsko-litewskich pod Grunwaldem w 1410 r. (jedna z największych bitew średniowiecznej Europy). Największa warownia średniowiecznej Europy - zamek w Malborku - padła dopiero w 1457 r. Wtedy to bowiem zamek witał wjeżdżającego króla Polski Kazimierza Jagiellońzyka, który wykupił wcześniej twierdzę z rąk Oldrzycha Czerwonki dowodzącego czeskimi wojskami zaciężnymi. Dodać należy, iż beznadziejna sytuacja finansowa Zakonu Krzyżackiego spowodowała jego niewypłacalność wobec czeskich wojsk zaciężnych, co w konsekwencji doprowadziło do przejęcia przez nich twierdzy w Malborku. Po długotrwałych negocjacjach 6 VI 1457 Polacy odkupili Malbork od zaciężnych za kwotę 190 000 złotych węgierskich. Dzień później wielki mistrz Zakonu Ludwig von Erlichshausen został wyprowadzony z zamku i pod eskortą wywieziony do Chojnic. W ten sposób twierdza nie do zdobycia za pomocą konwencjonalnych metod od 1457 roku zostaje siedzibą władz polskich (aż do rozbiorów w roku 1772), Krzyżacy zaś przenoszą swoją siedzibę do Królewca. Należy jednak dodać, że ani ten fakt, ani podpisany w Toruniu traktat pokojowy kończący wojnę trzynastoletnią (19 X 1466) nie zakończył burzliwych dziejów tych ziem o czym świadzczyć może chociażby fakt kolejnej wojny z Zakonem w latach 1519-1521.

    Polacy nie wykorzystali wielu zwycięstw nad zakonem krzyżackim takich jak zwycięstwo z 1410, czy też wykupienie Malborka z rąk Krzyżaków w 1457. W 1525 wykształcił się na tych terenach nowy twór polityczny - Prusy Książęce. Pozostawały one w lennej zależności od Rzeczypospolitej od samego poczatku, czyli od 1525 r., kiedy to Albrecht Hohenzollern sekularyzował państwo zakonne i złożył w Krakowie hołd królowi polskiemu (tzw. Hołd Pruski - pisany niekiedy z wielkich liter dla podkreślenia wielkiej rangi tego wydarzenia). Powstały wtedy tzw. Prusy Książęce. Dziś wydarzenie to jest uznawane przez wielu historyków za wielki błąd ówczesnego władcy Rzeczypospolitej - Zygmunta I Starego. Warto pamiętać, że sejm postulował inne rozwiązanie - całkowitą likwidację państwa pruskiego i włączenie go do Korony.

   W tym miejscu warto dodać, że w połowie XVI wieku Prusy Książęce zamieszkiwało około 400 tys. ludzi, z czego mniej więcej połowę stanowili Polacy, przy czym warto dodać, iż na Mazurach mieszkała niemal wyłącznie ludność pochodzenia polskiego. Co więcej - polskie były nazwy miejscowości, w powszechnym użyciu był język Polski, a imiona i nazwiska ludzi zamieszkujących Mazury były pisane w języku polskim.

    Prusy Książęce przekształciły się z czasem w twór o nazwie Brandenburgia-Prusy - państwo powstałe z Prus Książęcych po zawarciu przez nie unii personalnej z Brandenburgią w 1618 roku, za zgodą Zygmunta III Wazy. Od tej pory książę pruski był jednocześnie elektorem brandenburskim. Kilkadziesiąt lat lat później - na mocy tzw. traktatów welawsko-bydgoskich (19 IX i 6 XI 1657) Wielki Elektor Fryderyk Wilhelm I uzyskał suwerenność Prus Książęcych. Za rządów tego władcy, który silną ręka panował w Prusach, Polska była państwem wolności szlacheckich - krajem miodem i mlekiem płynącym; w Prusach szlachcie polskiej wiodło się znacznie gorzej. Stąd jej niezadowolenie i próby występowania przeciw władzy kanclerskiej pokazane choćby w słynnym serialu "Czarne chmury". Można powiedzieć, że poczynając od 1657 r. nastąpowało znaczne osłabienie więzi Prus z Polską, co więcej - zaczął się okres wrogości, a nawet prześladowań ludności polskiej, przede wszystkim szlachty.

    Historia pokazała, iż hołd pruski z 1525 r. był brzemienny w skutki dla całego państwa polskiego. Przedsmakiem najgorszego było powstanie w 1701 r. Królestwa Prus, które zostało uformowane z dotychczasowego państwa Brandenburgia-Prusy, po tym jak elektor brandenburski Fryderyk III koronował się w Królewcu 18 stycznia 1701 roku (ogłosił się królem w Prusach - niem. König in Preussen). Warto zauwazyć, iż mimo, że koronacja miała miejsce w Królewcu, to stolicą państwa był Berlin. Co ciekawe, jedną z pierwszych osób, które złożyły Fryderykowi gratulacje, był pochodzący z Saksonii ówczesny król polski August II Mocny.

   Hołd pruski umożlwił w dalszej konsekwencji trzy rozbiory Polski zainicjowane przez Prusy w porozumieniu z Rosją (1772, 1793, 1795), a następnie stopniowe wzmocnienie hegemonii państwa pruskiego - aż do wykształcenia się Związku Północnoniemeckiego w 1867 roku (Prusy odgrywały w nim dominującą rolę: Reichstag uchwalił nową konstytucję opracowaną przez Otto von Bismarcka, która była wstępem do zjednoczenia Niemiec pod egidą Prus), a kilka lat później powstanie II Rzeszy Niemieckiej (18 stycznia 1871), czyli Cesarstwa Niemieckiego (Deutsches Kaiserreich) z silnie związanym z Prusami kanclerzem Otto von Bisamrckiem na czele.




Rozbiory Polski - mapa poglądowa, fot. Wikipedia, autor - Halibutt, tłumacznie - Alokasta, licenacja - CC-BY-SA-3.0; released under the GNU Free Documentation License


   Ustalenia polityczne nie do końca zmieniły rzeczywistość - po rozbiorach niemal co trzeci mieszkaniec Prus był Polakiem. Uzyskane dzięki traktatom rozbiorowym ziemie polskie (wraz ze Śląskiem) stanowiły około 70 procent terytorium państwa pruskiego. Aby sztucznie zasymilować społeczeństwo przystąpiono do zmasowanej akcji germanizacyjnej, która napotkała na opór ludności polskiej. Jej nasilenie nastąpiło po upadku powstania listopadowego (1831). Przeciwko opowiedzieli się duchowni ewangeliccy. W obronie polskości na Mazurach stanęli m.in. duchowni ewangeliccy - Gustaw Gizewiusz (1810-1848) i Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (1838-1918). W 1842 r. skierowali oni do króla Fryderyka Wilhelma IV memoriał, który skutkował utrzymaniem języka polskiego w szkołach i kościołach oraz osłabieniem działań zmierzających do germanizacji Mazurów. Działalność i zasługi szczególnie drugiego z wymienionych działaczy są warte przypomnienia. Mówi się, że Kętrzyński "Przywrócił Mazury Polsce, a Polskę Mazurom" i nie ma krzty przesady w tym twierdzeniu. Napisał i wydał on wiele książek dotyczących przeszłości Prus, Warmii, Mazur i Pomorza. Ludzie mogli dowiedzieć się o prawdziwej historii tych ziem. Podkreślał odrębność Mazurów i mocno przeciwstawiał się próbom ich germanizacji i zawłaszczania ich tradycji przez Niemców. Wspierał działalność wydawniczą i oświatową na Mazurach. W hołdzie postawy i odwagi Kętrzyńskiego, po zakończeniu II wojny światowej miasto Rastenburg nazwano na jego cześć Kętrzynem.

   Akcja germanizacyjna na pewien czas wyhamowała, aby ostatecznie wrócić ze zdwojoną siłą za rządów Kanclerza Rzeszy i Premiara Prus Otto von Bismarcka, szczególnie po 1878 roku. Wyrugowano wówczas język polski ze szkół i urzędów. Promowano język niemiecki i aby zrobić karierę w administracji lub w wojsku, należało zapomnieć o stosowaniu polskiego. Germanizacja postępowała wraz z industrializacją, która coraz szerszym frontem obejmowała Prusy. Język niemiecki był językiem elit i aby zrobić karierę należało się nim posługiwać w stopniu doskonałym. Polskiej mowie, kulturze i obyczajom pozostał wierny jedynie lud mazurski. Pewnym paradoksem był fakt, iż ostoją języka polskiego był kościół ewangelicki. Mimo germanizacji nadal wydawano polską Biblię, śpiewniki i książki religijne. Mimo szykan pastorzy starali się głościć kazania w języku polskim. Warto w tym miejscu dodać, że główną osią tzw. kulturkampfu, zainicjowanego przez Bisamarcka, była walka z katolicyzmem, a na terenie Mazur dominował protestantyzm. Zupełnie inaczej ta sprawa wyglądała na Warmii, gdzie co prawda dominującym językiem był język niemiecki, ale ludność była przywiązana do katolicyzmu. Tu walka z polskością bya przede wszystkim walką z katolicką wiarą Warmiaków.

    Mimo prób zdławienia polskości Mazurzy dalej poslugiwali się językiem polskim, a Warmiacy w dalszym ciągu byli wierni wierze katolickiej, czego dali wyraz szczególnie po objawieniach gietrzwałdzkich. Miały one miejsce we wsi Gietrzwałd (na Warmii) w 1877 r. - od 27 czerwca do 16 września, na przykościelnym klonie, Matka Boża objawiała się dwóm dziewczynkom. Maryja miała powiedzieć, że Kościół na ziemiach polskich nie będzie prześladowany, a polskich kapłanów będzie więcej, jeśli ludzie będą się modlić i odmawiać różaniec. Świadkami objawień były trzynastoletnia Justyna Szafryńska i dwunastoletnia Barbara Samulowska. Obie pochodziły z ubogich polskich rodzin. Objawienia spowodowały odrodzenie wiary i polskości - Polacy, pochodzący ze wszystkich dzielnic rozbiorowych, zaczęli masowo pielgrzymować do Gietrzwałdu. Po latach, 10 września 1967 r., w rocznicę dziewięćdziesięciolecia objawień prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński koronował obraz Matki Bożej w Gietrzwałdzie. W uroczystości był obecny m.in. przyszły papież - Karol Wojtyła. Dziesięc lat później - w 1977 r. - Kościół zatwierdził treść objawień jako autentyczne. Objawienie maryjne w Gietrzwałdzie jest jedynym uznanym przez Kościół rzymskokatolicki na ziemiach polskich.

    Minęło jedno pokolenie, a tereny Warmii i Mazur stały się świadkiem wielkiej wojny - tzw. I wojny światowej, która przetoczyła się po tym obszarze jak walec, niszcząc wiele miejscowości i pochłaniając jak bestia niezliczoną liczbę istnień ludzkich. Była wojną na wyniszczenie - ziemia warmińsko-mazurska nasiąkła krwią zarówno Niemców, jak i walczących z nimi Rosjan, nie oszczędzając przy tym ludności miejscowej, w tym autochtonów - Warmiaków i Mazurów.

   Po zakończeniu trwającego kilka lat (1914-1918) konfilktu, ostatecznie zakończonego klęską Niemiec, o przyszłości terenów spornych z Polską miał zadecydować plebiscyt - zorganizowany na mocy postanowień traktatu wersalskiego. Przeprowadzono go 11 lipca 1920 r. na Warmii, Mazurach (i Powiślu). Ludność mogła oddać głos za Polską lub Prusami Wschodnimi. Wynik plebiscytu był niekorzystny dla Polski. W okręgu olsztyńskim za Niemcami opowiedziało się 363 209 osób, za Polską – 7 980, w okręgu kwidzyńskim za Niemcami 96 894, za Polską – 7 947. (według innych opracowań: za Polską 8018 osób, a za Niemcami 96 923 osoby) W obu okręgach za Polską głosowało 3,4% uprawnionych. Najwięcej głosów za Polską padło w powiatach sztumskim (19,07%) i olsztyńskim (13,47%), najmniej zaś w okręgach mazurskich (np. w powiecie Olecko tylko 2 głosy na prawie 30 tys. biorących udział w plebiscycie, stąd późniejsza niemiecka nazwa tego miasta - Treuburg (niem. "Wierny Gród"). W całości za przyłączeniem do Polski opowiedziały się cztery gminy mazurskie (trzy w pow. ostródzkim i jedna w okręgu nidzickim), cztery warmińskie (trzy położne na terenie powiatu olsztyńskiego ziemskiego i jedna w okręgu Reszel) oraz pięć leżących na Powiślu.

   Na wynik plebiscytu - tak bardzo niekorzystny dla Polski - wpływ miało wiele przyczyn. Po pierwsze należy pamiętać, że strona niemiecka dysponowała olbrzymią przewagą materialną, organizacyjną i propagandową. Wpływ na przebieg kampanii plebiscytowej miała terrorystyczna działalność niemieckich bojówek (słynne zabójstwo mazurskiego działacza narodowego Bogumiła Linki, który 29 marca 1920 r. poniósł śmierć w Olsztynie z rąk szowinistów niemieckich), a także niejednokrotnie stronnicza postawa Komisji Międzysojuszniczej (głównie jej włosko-brytyjskiej części, francuska była nastawiona bardziej propolsko). Poza tym głosujący musieli wybierać między dwoma kartami do głosowania - z napisem: "Polska -Polen" oraz "Prusy Wschodnie-Ostpreussen", chociaż de facto druga z wymienionych powinna mieć napis „Niemcy -Deutschland”. Mazurzy i Warmiacy (oraz mieszkańcy Powiśla) mieli zatem wybierać między doskonale im znanymi Prusami Wschodnimi a odrodzonym państwem polskim, z którym utracili łączność w czasie pierwszego zaboru w 1772 r. (Warmiacy i Powiślacy) albo w zasadzie nie posiadali jej nigdy wcześniej (Mazurzy). Kolejną ważną przyczyną był fakt przywiezienia przez Niemców na tereny znajdujące się w ""obszarze plebiscytowym"" około 100 000 osób, przeważnie z Zagłębia Ruhry, pod pretekstem, że są to osoby "urodzone na terenie Mazur". Przyjmuje się, że ludzie ci stanowili od 30% do 40% głosujących w mazurskich powiatach, przy czym w ponad 95% głosowali za opcją niemiecką, czyli za pozostaniem w Prusach Wschodnich. Ponadto trudno nie wspomnieć o prawdopodobnie najważniejszym fakcie. Plebiscyt odbył się mianowicie w bardzo trudnym dla Polski momencie - w trakcie wojny polsko-bolszewickiej, a mówiąc ścislej - w czasie rozpoczętej 4 lipca 1920 generalnej ofensywy Armii Czerwonej. W przeddzień plebiscytu, 9 lipca 1920, wobec zbliżającej się nawały bolszewickiej i poważnego zagrożenia bytu odrodzonego państwa polskiego, premier RP Władysław Grabski na konferencji w belgijskim Spa (5-16 lipca 1920) oficjalnie poprosił państwa Ententy o pomoc w organizacji rokowań z bolszewikami. Niepewna sytuacja na froncie polsko-sowieckim dawała niemieckiej propagandzie pretekst do określenia Polski mianem państwa sezonowego i wykorzystania obaw uczestników plebiscytu przed realnym, poważnym zagrożeniem terrorem czerwonoarmistów (o którym donosiła niemiecka prasa), którzy już za chwilę mieli narzucić siłą ustrój sowiecki na terenach podbitego państwa polskiego. Zarówno owa niepewność, jak i inne wymienione powyżej przyczyny, skłaniały miejscowoą ludność (nie wspominając o Niemcach przetrasportowanych wagonami) do głosowania za utrzymaniem status quo.

   W rezultacie plebiscytu na Mazurach, Warmii o Powiślu przyłączono do Polski wsie Lubstynek, Napromek (obie leżą na terenie obecnego powiatu iławskiego) oraz Groszki (obecny powiat Działdowski), a na Powiślu - Małe Pólko, Nowe Lignowy, Kramrowo, Bursztych i Janowo. Granica między Polską a Niemcami biegła odtąd wzdłuż wschodniego brzegu Wisły.

W okresie międzywojennym Niemcy zwalczali wszelkie próby organizowania się Mazurów. Głównym celem ataku była prasa polska. Ciekawym faktem było to, iż czasopisma dla Mazurów ukazywały się w stosunkowo odległym Olsztynie, jak również połozonym jeszcze dalej od tzw. Mazur właściwych Działdowie. W ym okresie rozwinął twórczość Michał Kajka, jeden z największych poetów mazurskich (jego imieniem nazwano po zakończeniu II wojny światowej okazały, piękny park w Elblągu - leżącym na Żuławach!). Publikacja jego utworów natrafiała na różne przeszkody ze strony niemieckich szowinistów. Fiaskiem okazały się próby odrodzenia szkolnictwa polskiego. Jedyna szkoła w Piastunie upadła po tajemniczej śmierci jej nauczyciela - Jerzego Lanca.



MAZURY JAKO REGION HISTORYCZNO-ETNOGRAFICZNY. POCHODZENIE NAZWY

    Mazury to region historyczno-etnograficzny w północno-wschodniej Polsce, zasiedlony w XIV-XVII w. przez osadników z Mazowsza. Wcześniej tereny należące do Mazur zamieszkiwały plemiona pruskie - przede wszystkim plemię Galindów, które zostało prawdopodobnie wymordowane przez Jaćwingów (lud z grupy Bałtów, blisko spokrewniony Litwinami).

    Określenie tych terenów przez Niemców (das) Masurenland lub (das) Masuern (Mazury) pojawiło się dopiero w XIX w. i miało na celu sztuczne wydzielenie protestanckich Mazurów jako odrębnej narodowości. Po III rozbiorze Polski całe północne Mazowsze, łącznie z Warszawą (!) znalazło się w granicach zaboru pruskiego. Wówczas nazwa Masuren (Mazury) objęła teren, który mniej więcej odpowiada obszarowi polskich powiatów: oleckiego, ełckiego, giżyckiego, mrągowskiego, piskiego, gołdapskiego, węgorzewskiego, kętrzyńskiego, szczycieńskiego, jak również ziemie położone obecnie na terenie okalającym miasto Oziersk w obwodzie kaliningradzkim (wówczas Darkiejmy, niem. Darkehmen).



MIESZKAŃCY MAZUR - MAZURZY

    Sami Mazurzy częstokroć nie uznawali się ani za Polaków, ani Niemców, a za polskojęzycznych Prusaków. Mówili gwarą mazurską, wypieraną od połowy XIX w. przez język niemiecki. Godnym podkreślenia jest fakt, iż językiem oświaty i literatury religijnej Mazurów aż do lat 30. XIX w. był język polski.

    Należy zauważyć, iż ludność pochodzenia polskiego przeważała na Mazurach aż do czasów wielkiej epidemii dżumy w latach 1708-1711. Na wyludnione przez pomór tereny Mazur zaczęli napływać koloniści niemieccy, natomiast osiedlanie się Polaków było administracyjnie utrudnione. Mimo tych zabiegów na terenie Mazur panował język polski. Od XIX w. - sczególnie od czasów rządów kanclerza Otto von Bisamrcka (objął urząd Kanclerza Rzeszy w 1871) - walka z polskością na Mazurach przybrała dużo ostrzejsze formy. Jednym z przewodnich celów tego polityka było wyrugowanie języka polskiego i katolicyzmu z terenów należących do Prus. Po plebiscycie w 1920 (sfałszowanym przez Niemców) Mazury pozostały w państwie niemieckim. Po 1945 znalazły się w granicach Polski.



OBERLAND - KRAJ GÓRNY. MAZURY ZACHODNIE

    Położone na południowy zachód od Mazur powiaty nidzicki, ostródzki i iławski nazywane były przez Niemców "polnische Oberland" - polskie Pogórze. Inne spotykane nazwy tego obszaru to Kraj Górny oraz Prusy Górne. Oberland to kraina historyczna i geograficzna wyraźnie wyodrębniająca się na tle sąsiadujących z nią Warmii i Żuław Wiślanych. Od obydwu nizin odróżnia się zdecydowanie wyższym położeniem oraz pofałdowanym terenem - pokrytym gęstymi lasami i licznymi jeziorami. Mimo, iż Oberland (obecnie coraz częściej większość tego obszaru nazywa się Mazurami Zachodnimi) w odróżnieniu od Mazur jest mniejszy terytorialnie i nie posiada tak dużych jezior, to jednak jest zdecydowanie bardziej atrakcyjny pod względem szaty roślinnej - jeśli na Mazurach dominują bory, to odbijające się w taflach jezior lasy Oberlandu charakteryzują się przemieszaniem wielu gatunków drzew, w z występującymi tu licznie siedliskami buka i dębu.



ZNANI LUDZIE ZWIĄZANI Z REGIONEM

    Z regionem Zielonych Płuc Polski jest związanych wiele wybitnych postaci. Na Warmii czterdzieści lat życia spędził Mikołaj Kopernik; w Lidzbarku Warmińskim prawie trzydzieści lat - "książę poetów", biskup warmiński, Ignacy Krasicki. Synami tej ziemi byli również urodzony w Barczewie kompozytor polski, twórca melodii do słów wiersza Marii Konopnickiej "Rota", Feliks Nowowiejski; w Giżycku znany historyk polski, wieloletni dyrektor Zakładu Naukowego im. Ossolińskich we Lwowie, Wojciech Kętrzyński; w Morągu światowej sławy filozof i pisarz niemiecki, Johan Gottfried Herder. W Ławicach nieopodal Iławy urodził się pierwszy laureat nagrody Nobla z dziedziny medycyny (1901) Emil Behring, który w Olsztynku ukończył gimnazjum i zdał maturę. W Nidzicy urodził się historyk starożytnego Rzymu i honorowy obywatel "wiecznego miasta", Ferdynand Gregorowiusz; w Biskupcu znany orientalista, Ignacy Pietraszewski. W leśniczówce Piersławek koło Mrągowa urodził się znany pisarz niemiecki, piewca Mazur Ernst Wiechert (W 1947 r. ukazała się jego najsłynniejsza dwutomowa powieść "Dzieci Jerominów", która jest epopeją Puszczy Piskiej - jej akcja rozgrywa się w Sowirogu koło Pisza). W Olsztynie urodził się malarz, prof. Uniwersytetu Warszawskiego, Jan Antoni Blank, który, chcąc podkreślić swoją polskość, dodał do swojego nazwiska drugi człon - Białecki. Olsztyn jest również miejscem urodzenia znanego w świecie architekta pierwszej połowy XX w., Eryka Mendelsohna. W położonym w pobliżu Olsztyna Brąswałdzie urodziła się największa poetka warmińska, Maria Zientara Malewska (1894-1984). W Suwałkach urodziła się Maria Konopnicka - znana pisarka, autorka "Roty". Lista znanych i zasłużonych dla regionu, Polski i Niemiec osób jest znacznie dłuższa...



PIĘKNO DZIKIEJ PRZYRODY

    Mazury to region nie przypadkiem zwany jako Zielone Płuca Polski. Liczne lasy, tysiące jezior, niski stopień zaludnienia i urbanizacji tych ziem sprawiają, że do dziś spotkać można okolice niemal nietknięte ręką człowieka. Szczególnie znanymi obszarami chronionego krajobrazu są: Biebrzański Park Narodowy stanowiący ostoję dzikiego ptactwa (największy park narodowy w Polsce, o powierzchni 59223 ha), Narwiański Park Narodowy nazywany Polską Amazonią oraz Białowieski Park Narodowy nierozłącznie kojarzący się z żubrami. Należy podkreślić, że obszar całej Puszczy Białowieskiej zajmuje około 128 000 ha, z czego do Polski należy 58 000 ha, a sama Puszcza należy do nielicznych w Europie lasów zachowanych w stanie pierwotnym.

Krzysztof A. Worobiec w 2008 r. na łamach 48 numeru kwartalnika Borussia pisał: "Istotnym walorem Mazur i Warmii jest jego peryferyjność (w pozytywnym znaczeniu, czyli rozumiana jako położenie z dala od zgiełku i pośpiechu wielkich metropolii) oraz swoiste "zacofanie cywilizacyjne" przejawiające się brakiem przemysłu ciężkiego i wielkich, uciążliwych dla środowiska zakładów. To zacofanie, które było kiedyś powodem do wstydu (na pewno w słusznych czasach, gdy próbowano "zrównać wieś z miastem", a wszystkim "żyć dostatnie") jest atutem regionu. Dzięki temu powstał mit "odległej krainy", "oazy spokoju", "zielonych płuc" etc., które niczym Arkadia przyciągają rzesze turystów szukających dzikości, natury i spokoju. Dzięki temu "zacofaniu" krajobraz nie został tak mocno jak w innych regionach zdegradowany. To, co stworzyła natura nadal cieszy ludzkie oko i jest bogactwem, kapitałem naturalnym Mazur i Warmii. [...] Tradycyjne rolnictwo o wyspecjalizowanej produkcji, w połączeniu z nieskażonym środowiskiem naturalnym oraz trendem pro-ekologicznych inwestycji i działań wraz z sensownym rozwojem turystyki wydają się być bardzo istotną szansą rozwoju regionu (zezwalając równocześnie na rozwój nieuciążliwego przemysłu w wyznaczonych strefach)."

Bibliografia

Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, praca zbiorowa pod redakcją Bogumiła Kuźniewskiego, Olsztynek 2002





informacje| mapy| atrakcje regionalne| Mazury | kontakt emazury.com - strona główna

Żuławy, Warmia, Mazury, Suwalszczyzna

Mazury - hotele| eSolina.pl|Bieszczady| Artnes - malarstwo| Wilkasy - tanie noclegi | Weterynarz |
Biskupiec| Elbląg - hotele| Olsztyn - noclegi| Betolit| Pisz - noclegi|Kętrzyn
Chorwacja| Katalog najlepszych stron www |   noclegi Władysławowo |