KĘTRZYN  to miasto w województwie warmińsko-mazurskim nad rzeką Guber - dopływem Łyny, prawa miejskie - 1357; miasto powstało na miejscu pruskiej osady o nazwie Rast; gotycki kościół obronny pod wezwaniem św. Jerzego z sklepieniami z XVI w. (XIV / XV w.), zamek gotycki (XIV, XVII w.) - obecnie w zamku mieści się muzeum, zabudowa miejska z 2 poł. XIX i początków XX w., mury miejskie (XIV w.); swoją obecną nazwę (poprzednia to Rastembork) miasto zawdzięcza Wojciechowi Kętrzyńskiemu - krzewicielowi polskości na Mazurach, wybitnemu historykowi i wieloletniemu dyrektorowi Zakładu Naukowego im. Ossolińskich we Lwowie (1838 - 1918); około 10 kilometrów od Kętrzyna znajduje się była wojenna kwatera Hitlera - Wilczy Szaniec (Wolfsschanze) - obecnie znajdują się w tym miejscu ruiny kilkudziesięciu (ok. 50) bunkrów, a teren bunkrów jest w częściowo udostępniony dla turystów; miasto stanowi doskonałą bazę wypadową - z Kętrzyna niedaleko do Mrągowa (27 km), Giżycka (około 30 km) i Mikołajek (około 40 km); pobliskie miejscowości, które koniecznie trzeba odwiedzić to Święta Lipka (około 12 km) i Reszel (około 20 km); na szczególną uwagę zasługuje Święta Lipka z kościołem Nawiedzenia NMP i zespołem klasztornym Jezuitów (1687 - 1693) - zaliczanych do prawdziwych arcydzieł sztuki barokowej w Europie (warto zwrócic baczną uwagę na wspaniały ołtarz z 1714 r. i szczególnie cenne barokowe organy z ruchomymi figurkami pochodzące z 1721 r.), kościół ze względu na liczne łaski i objawienia jest celem licznych pielgrzymek; w pobliskim Reszlu mieści się bardzo wiele zabytków godnych uwagi, m. in.: zamek biskupów warmińskich z przełomu XIV i XV w. (przebudowany na przełomie XV i XVI w.) - obecnie w jednym ze skrzydeł zamku mieści się muzeum, gotycki kościół pod wezwaniem św. Piotra i Pawła z XIV w., barokowy pojezuicki kościół pod wezwaniem Świętego Krzyża (XVIII - XIX w., przebudowany w XIX w.), klasztor sióstr Katarzynek (XVII - XVIII w.).


Nazwa miasta

Nazwa Kętrzyna została nadana miastu w 1946 na pamiątkę Wojciecha Kętrzyńskiego - urodzonego w Giżycku bojownika o polskość Mazur.

Wojciech Kętrzyński (pierwotnie Adalbert von Winkler) urodził się 11 lipca 1838 roku w Lecu, obecnie Giżycko. Ojciec Kętrzyńskiego pochodził ze szlacheckiej rodziny, której nazwisko powstało od miejscowości Kętrzyno w powiecie wejherowskim (gmina Linia). Dziadkowi Kętrzyńskiego dopisano przy nazwisku dodatek Winkler, natomiast ojciec Wojciecha Kętrzyńskiego - Józef - używał już tylko nazwiska Winkler. Matką Wojciecha Kętrzyńskiego była Eleonora z domu Raabe, która pochodziła z Nowej Wsi pod Iławą. Po śmierci ojca, który był żandarmem w Giżycku, Kętrzyński w latach 1849-1853 przebywał w Poczdamie, w szkole dla sierot po byłych wojskowych. W latach 1853-1855 ukończył pięcioletni kurs progimnazjum w Giżycku, a następnie Gimnazjum w Kętrzynie.

Adalbert von Winkler w 1856 roku otrzymał list od siostry, z którego dowiedział się o polskim pochodzeniu i dawnym nazwisku rodowym - Kętrzyński. Ta okoliczność zmieniła jego dotychczasowe życie, zaczął poszukiwać swoich korzeni - podjął naukę języka ojczystego oraz historii kraju. 13 października 1859 roku, po egzaminie maturalnym, rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Królewcu. Dzięki nim Adalbert von Winkler poznał przeszłość własnego rodu, który był szlachecki i od wieków zakorzeniony w Polsce. W 1861 roku przeprowadził urzędową zmianę imienia i nazwiska z "Adalbert von Winkler" na "Wojciech Kętrzyński".

Czytaj więcej:  Znani ludzie i Mazury - Wojciech Kętrzyński


Okolice Kętrzyna

    Wilczy Szaniec (Wolfsschanze) - nieopodal Kętrzyna, obok wsi Gierłoż (około 6 km od miasta) główna kwatera Adolfa Hitlera i Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych III Rzeszy. W czasie wojny "Wolfsschanze" była najważniejszą twierdzą wodza III Rzeszy: miała własne lotnisko, dworzec kolejowy, elektrownię, bezpośrednie połączenie z Berlinem i linią frontu. Na terenie Wilczego Szańca znajdowało się około 80 obiektów o konstrukcji trwałej i około 100 baraków drewnianych. Najsolidniejsze schrony typu ciężkiego miały ściany o grubości 4-6 m, a grubość stropu sięgała 8 m. Stała obsada twierdzy liczyła 2100 - 2200 osób. Kwatera miała powierzchnię 250 ha.

    Budowę Wilczego Szańca rozpoczęto późną jesienią 1940. Jeszcze w 1944 wzmacniano istniejące schrony i budowano nowe o solidniejszej konstrukcji. Jednorazowo przy budowie "Wilczego Szańca" pracowało 2 - 3 tys. osób.

    Teren wokół kwatery był bardzo silnie zaminowany. Świadczy o tym chociażby fakt, iż Wilczy Szaniec udostępniony został do zwiedzania dopiero w 1959 r. Zapora minowa składała się z min przeciw piechocie i min przeciwpancernych. Część min była nierozbrajalna, a miny w opakowaniu szklanym były niewykrywalne urządzeniami saperskimi. Z tego powodu rozminowywanie było zadaniem bardzo niebezpiecznym, podczas którego zdarzały się wypadki śmiertelne i poważne zranienia. Ostatecznego rozbrojenia pola minowego (długości około 10 km, szerokości 80-100 m) otaczającego kwaterę dokonali polscy saperzy. Przy rozminowywaniu w latach 1945-1947 i 1950-1955 pracowało sześć różnych pododdziałów. W latach 1953-1955 unieszkodliwiono tu 54 tys. min. W 2003 r. odsłonięto tablicę upamiętniającą saperów, którzy zginęli w czasie rozminowywania kwatery.

    Hitler przebywał w Wilczym Szańcu w przedziale czasowym od 24 czerwca 1941 do 20 listopada 1944. Spędził tutaj około 800 dni (po odliczeniu wyjazdów). To właśnie w Wolfsschanze podejmowano najważniejsze decyzje związane z historią II wojny światowej. Wilczy Szaniec odwiedzali przedstawiciele państw współpracujących z hitlerowskimi Niemcami (Bułgarii, Finlandii, Francji - premier rządu Vichy, Japonii, Rumunii, Słowacji, Włoch - kilkakrotnie Benito Mussolini). Godnym podkreślenia jest fakt, iż to właśnie tutaj 20 VII 1944 r. dokonano nieudanego zamachu na Hitlera.

    Z kwaterą główną współpracowały kwatery pomocnicze rozlokowane w promieniu do 60 km od Wilczego Szańca wzdłuż linii kolejowej Kętrzyn - Węgorzewo (od Wilczego Szańca w kierunku Węgorzewa):
- w lesie za Radziejami kwatera Hansa Lammersa (kryptonim "Wendula");
- w Mamerkach kwatera Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) (kryptonim "Anna");
- w lesie obok Pozezdrza kwatera Heinricha Himmlera (kryptonim "Hochwald");
- w Sztynorcie kwatera ministra spraw zagranicznych III Rzeszy Joachima von Ribbentropa;
- na północ od Gołdapi kwatera Naczelnego Dowództwa Wojsk Lotniczych (OKL) (kryptonim "Robinson");
- nieco dalej na północ (aktualnie Obwód Kaliningradzki) - pałac cesarza Wilhelma II , który zajął Hermann Göring (warto doadać, iż Göring miał kwaterę na terenie Puszczy Piskiej w Szerokim Borze - "Breitenheide", a od 1944 r. swój schron na terenie Wilczego Szańca);
- w Giżycku, na terenie Twierdzy Boyen znajdowała się placówka wywiadu "Obce Armie Wschód" (kryptonim "Emma") podporządkowana Gehlenowi;
- w Mikołajkach znajdowała się placówka Abwehry (wywiadu wojskowego) podporządkowana Canarisowi (kryptonim "Walli II").


Wilczy Szaniec (Wolfsschanze) - strony www

www.wolfsschanze.home.pl

Wilczy Szaniec - podstawowe informacje



    RESZEL  to miasto w województwie warmińsko-mazurskim (leży na Warmii - na granicy z Mazurami), w powiecie kętrzyńskim, na Pojezierzu Mrągowskim, nad rzeką Sajną - dopływem Gubra wpadającym do Łyny; dokument lokacyjny na prawie chełmińskim wystawiła 12 lipca 1337 kapituła warmińska przy pomocy wójta biskupiego - Henryka z Lutr; 5226 mieszkańców (2005); przez wiele lat miasto było trzecim co do wielkości miastem Warmii, po Braniewie i Lidzbarku Warmińskim; w 1655 miasto zostało wykupione spod władzy biskupiej; zamek reszelski był jedną z rezydencji ostatniego biskupa warmińskiego - Ignacego Krasickiego (funkcję proboszcza w mieście płenił w tym czasie Marcin Krasicki - brat biskupa); największe zabytki to zamek biskupów warmińskich (1350-1401), kolegium pojezuickie, kościół farny p.w. św. Piotra i Pawła oraz Cerkiew Przemienienia Pańskiego (do 1963 kościół św. Krzyża).