HISTORIA ELBLĄGA
Historia Elbląga przypomina w swojej wymowie historię Polski - to historia burzliwa, pełna wzlotów i upadków. Początki Elbląga kojarzyć należy z Zakonem Krzyżackim, w którego władaniu miasto pozostawało przez kilka wieków. Już w 1246 roku Elbląg uzyskał prawa miejskie. Następnie miasto rozwijało się najpierw jako ważny członek Hanzy, a później posiadając duży port morski - już pod rządami Królestwa Polskiego - stanowiło silną przeciwwagę dla Gdańska. W czasach, gdy Polska nazywana była spichlerzem Europy to właśnie przez Elbląg i Gdańsk płynęło zboże, które trafiało na europejskie rynki. Pod pruskim zaborem miasto początkowo podupadło, aby już wkrótce "rozwinąć skrzydła" jako prężny i bardzo ważny w Europie przełomu XIX i XX w. ośrodek przemysłu maszynowego i metalowego. W 1945 r. Elbląg znowu powrócił do Polski. Zniszczenia pochłonęły około 65 % całej miejskiej zabudowy. Z jednej z najpiękniejszych w Europie Starówek zachowało się zaledwie kilka kamienic. Miastu udało się jednak po raz kolejny wyjść obronną ręką z zniszczeń wojennych. Dziś Elbląg liczy około 140 tys. mieszkańców i ze względu na swoje położenie stanowi ważny ośrodek turystyczny, a także - chociażby ze względu na bliskość granicy polsko-rosyjskiej i odbudowywany odcinek autostrady Elbląg-Kaliningrad - handlowy.
Tereny te zamieszkiwały w przeszłości plemiona pruskie Pomezanów, Pogezanów, Warmów, Jaćwingów i Sambów. Nawiedzane były przez Wikingów ze Skandynawii. Pod koniec IX wieku (ok. 890 r.) anglosaski podróżnik Wulfstan, który z polecenia króla angielskiego Alfreda Wielkiego odbył podróż morską na te ziemie, wspomina o osadzie Truso. Badania archeologiczne z 1982 roku lokalizują tą osadę w miejscu obecnego Janowa Pomorskiego nad jeziorem Drużno. Odkrywcą miejsca, w którym zbudowane było Truso, był archeolog dr Marek Jagodziński.
To właśnie Truso zostało prawdopodobnie wybrane przez biskupa Pragi Wojciecha (ok. 955-977) na miejsce misji. Został on stracony w 997 r. kilkanaście kilometrów od tej osady, a jego głowę obcięto i osadzono na drzewcu. Miało to stanowić przestrogę dla tych wszystkich, którzy mieli ośmielić się lekceważyć pruskie prawa. Relikwie świętego Wojciecha prawdopodobnie przewieziono szlakiem komunikacyjnym, który wiódł z Truso w kierunku Susza, Jabłonowa i Wąbrzeźna, aż do Wielkopolski. Złożono je początkowo w Trzemiesznie, a następnie przeniesiono do Gniezna. Dziś św. Wojciech jest - obok św Stanisława - patronem Polski.
Domniemanym miejscem męczeńskiej smierci św. Wojciecha w świetle obecnych badań jest miejscowość Święty Gaj, leżąca około 28 km na południe od Elblaga. Pamietać jednak należy, że przez wiele lat do głosu dochodziły w tym przedmiocie różne koncepcje, a historycy spierali się w sprawie miejsca śmierci tego wielkiego ewangelizatora.
Należy koniecznie dodać, iż wspomnianej powyżej relacji żeglarza Wulfstana pojawia się również nazwa rzeki Ilfing (od staroszwedzkiego ilf - krótka, ing - rzeka). Nazwa ta stanowi źródłosłów dla nazwy miasta.
Pierwsze wzmianki historyczne o Elblągu pochodzą z I połowy XIII wieku i odnotowane zostały po podboju przez Krzyżaków w 1233 roku pobliskiego Kwidzyna.
W 1237 roku oddział Krzyżaków dowodzony przez mistrza krajowego zakonu krzyżackiego w Prusach Hermanna von Balka zorganizował wyprawę w celu założenia warowni i portu. Ostatecznie założyli twierdzę na wysepce u ujścia rzeki Ilfing (stąd nazwa miasta) do Zalewu Wiślanego. Za datę założenia miasta przyjmuje się rok 1237. Wówczas też na prawym brzegu rzeki Ilfing powstała osada handlowa. W latach 1240-42 Krzyżacy rozpoczęli wznoszenie murowanego zamku w południowej części miasta.
Kim był założyciel Elbląga? Hermann von Balk (także: Hermann Balko, Hermann Balco, Hermann Balk) urodził się prawdopodobnie ok. 1209 roku w Dolnej Saksonii. Był rycerzem zakonu krzyżackiego o nieprzeciętnych zdolnościach. W 1230 roku Wielki mistrz zakonu krzyżackiego Herman von Salza powierzył Balkowi pionierską misję podboju Prus, nadając mu jednoczeście tytuł mistrza krajowego Zakonu Krzyżackiego w Prusach.
Na wiele miesięcy przed planowaną lokacją Torunia i Chełmna, założeniem Elbląga oraz pierwszą wielką wyprawą zbrojną do Pomezanii Hermann von Balk udał się do Wrocławia, gdzie książę śląski Henryk Brodaty, jako pierwszy z książąt polskich, sprowadził w 1222 roku Zakon Krzyżacki na terytorium swej dzielnicy. Książę był uznawany za przyjaciela zakonu i to właśnie z jego to inicjatywy książę mazowiecki Konrad osadził Krzyżaków na obszarze ziemi chełmińskiej. Cel, jaki postawił przed sobą Balk było nakłonienie Henryka Brodatego do udziału w krucjacie przeciw Prusom. W czasie pobytu na Śląsku wystawił dokumenty lokacyjne dla krzyżackich posiadłości na terenie tej dzielnicy. Ze Śląska udał się do Czech, gdzie przebywał do jesieni 1233 r., załatwiając sprawy gospodarcze w posiadłościach Zakonu. Równocześnie starał się nakłonić rycerstwo czeskie do planowanej wyprawy na Pomezanów. Pod koniec 1233 znalazł się na terenie północnej Polski przemierzając tereny należące do Prusów. 28 grudnia 1233 roku wydał przywileje lokacyjne dla Torunia i Chełmna (28 grudnia 1233 - tzw. prawo chełmińskie, swoisty wzorzec organizacji miejskiej w wielu miastach północnej Polski). Niedługo po tym Balk założył wiele innych osad na tych terenach: Radzyń Chełmiński (1234), Kwidzyn (ok. 1233-1235), Sztum (1236). W 1237 założył gród nad rzeką Ilfing, czyli Elbląg. W tym samym roku mianowano go mistrzem krajowym Zakonu Kawalerów Mieczowych (mistrzem krajowym w Inflantach). Jego największą zasługą z punktu widzenia organizacji państwa krzyżackiego było doprowadzenie do zjednoczenia obu zakonów rycerskich.
Fontanna Hermana Balka autorstwa H. Magnussena z 1908 roku,
stojąca na Placu Fryderyka Wilhelma (obecnie Plac Słowiański);
obecnie w formie szczątkowej - m.in. brak posągu rycerza
10 kwietnia 1246 roku wielki mistrz zakonu krzyżackiego Heinrich III von Hohenlohe (piastował tę godność w latach 1244 - 1249) nadał osadzie Elbląg dokument lokacyjny, który oparty był na prawie lubeckim. Elbląg otrzymał więc prawa miejskie. Miasto zajmowało wówczas teren 300 na 500 metrów i - oprócz nabrzeża portowego i wąskiego rynku - składało się z 5 poprzecznych do portu ulic. Głównym zajęciem mieszkańców był handel i produkcja z bursztynu i kości. Jednak trzeba pamiętać, iż okres ten charakteryzował się intensywnymi walkami przybyłych Krzyżaków z rdzenną ludnością. Dlatego ukończenie budowy murowanego zamku oraz ulokowanie krajowego mistrza zakonu krzyżackiego datowane jest dopiero na 1251 rok.Od 1251 do 1309 roku, czyli do momentu przeniesienia stolicy zakonu z Wenecji do Malborka, zamek elbląski był siedzibą mistrza krajowego. Później był siedzibą wielkiego szpitalnika oraz komtura elbląskiego.
Prawdopodobnie już od początku XIV wieku na wschód od Starego Miasta zaczęła rozwijać się nowa osada nazwana z czasem Nowym Miastem. Początkowo była podporządkowana Radzie Starego Miasta, a około 1337 roku została przez Krzyżaków wyodrębniona administracyjnie. W roku 1347 Nowe Miasto otrzymało z rak komtura elbląskiego przywilej lokacyjny.
Po wielkich pożarach, które dotknęły Elbląg w latach 1315-1340 i 1370-1395, miasto intensywnie odbubudowywano. Powstał zupełnie inny rodzaj zabudowy - były to w większości budynki murowane. W 1288 roku rozpoczęto wznoszenie murów obronnych, które trwało jeszcze w XIV wieku. W 1319 rozpoczęto budowę elbląskiej Bramy Targowej, która stanowi dzisiaj jedną z wizytówek miasta. Stanowiła ona naturalny element miejskiego systemu fortyfikacji. Warto nadmienić, że górną część bramy nadbudowano do aktualnej wysokości w latach 1420-1430, a więc około 100 lat rozpoczęciu budowy. W 1364 roku wybudowano dźwig portowy. W latach 1295-1310 na przeciwległej wyspie, zwanej Wyspą Spichrzów, zbudowano osiem spichrzów. W dzielnicy Łasztownia - na północ od miasta - budowano statki.
21 II 1440 r. na zjeździe stanów pruskich w Elblągu podjęto decyzję o zawarciu wspólnego związku ziem i miast dla obrony przed uciskiem krzyżackim. Następnie w Kwidzynie 14 III 1440 r. pełnomocnicy okręgów i miast opieczętowali formalny akt utworzenia tzw. Związku Pruskiego. Pieczęcie przy dokumencie erekcyjnym przyłożyło 53 rycerzy i 19 rad miejskich. Działalność Związku Pruskiego zapoczątkowała proces rozpadu państwa krzyżackiego i ukształtowanie się silnej reprezentacji stanów pruskich. Przybyła do Krakowa delegacja Związku Pruskiego uzyskała zgodę króla polskiego Kazimierza IV Jagiellończyka na zbrojną pomoc ze strony Polski. 12 lutego 1454 roku mieszczanie elbląscy zdobyli zamek krzyżacki, a następnie zburzyli go w obawie przed powtórnym obsadzeniem, przenosząc wcześniej wyposażenie zamkowej kaplicy św. Andrzeja do pobliskiego kościoła pw. św. Mikołaja. 22 lutego 1454 roku król wypowiedział wojnę Zakonowi. 6 marca 1454 roku ogłosił inkorporację Prus do korony. Jeszcze przed tym faktem szlachta polska opanowała większość miast polskich. W rękach Krzyżaków pozostały tylko: Malbork, Sztum i Chojnice. 9 czerwca elblążanie powitali w swoim mieście króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka, a 11 czerwca złożyli mu hołd. Za zasługi w walce z Krzyżakami 24 sierpnia 1457 roku Elbląg otrzymał tzw. wielki przywilej. Król Kazimierz Jagiellończyk rozszerzał w przywileju dotychczasowe uprawnienia samorządowe oraz powiększał posiadłości ziemskie miasta. Dokument królewski wymieniał piętnaście nadanych wsi i osad, m.in. Kamionek, Próchnik, Nadbrzeże, Pilona, Komorowo, Pomorska Wieś i Ogrodniki.
Zasługą Związku Pruskiego były postanowienia kończącego wojnę drugiego pokoju toruńskiego z 1466 r., na mocy którego zachodnią część byłego państwa krzyżackiego przyłączono do Polski i nazywano "Prusami Królewskimi", w odróżnieniu od części wschodniej, która do 1525 r. pozostawała w rękach krzyżackich i nazywana była "Prusami Krzyżackimi".
W związku z postanowieniami pokoju toruńskiego z 1466 Elbląg został inkorporowany do Polski jako część tzw. "Prus Królewskich" i podlegał Koronie aż do czasu pierwszejgo rozbioru w 1772 roku.
W 1478 roku Stare Miasto i Nowe Miasto połączyły się tworząc jeden organizm miejski.
W 1521 roku miało miejsce jedno z najbardziej doniosłych wydarzeń w dziejach Elbląga, które stało się źródłem legendy.
W czasie ostatniej wojny polsko-krzyżackiej (1519-1521), rycerze zakonni postanowili zdobyć Elbląg, który był bogatym i silnym gospodarczo ośrodkiem. Był jednocześnie miastem pzygranicznym, stanowiącym istotny punkt straregiczny. Przypomnijmy, że Elblag od czasu pokoju toruńskiego w 1466 należał do Korony. Wojnę z zakonem krzyżackim toczył od kilku lat król Polski Zygmunt I Stary (panował w latach 1506-1548), którego przeciwnikiem był ostatni wielki mistrz zakonu krzyżackiego Albrecht Hohenzollern (piastował funkcję wielkiego mistrza w latach 1511-1525).
4 marca 1521 roku z Królewca wyruszyło w stronę Elbląga 2 tysiące zbrojnych pod wodzą Kaspra von Schwalbacha i Moritza von Knebel. Mimo wcześniejszych ostrzeżeń miasto było słabo pilnowane. Rankiem 8 marca 1521 roku, kiedy mgły zaczęły okrywać okoliczne pola, przekupieni zdrajcy napadli na straże miejskie, opuścili zwodzony most i otworzyli ciężkie dębowe bramy. Krzyżacy jak lawina runęli na pogrążone we śnie miasto. Kilkudziesięciu mieszczan wdarło się wówczas na wieżę Bramy Targowej, z której zrzucili na napastników kamienie, belki, gorącą smołę oraz popiół, dzięki czemu chwilowo zatrzymali atakujących. W odległości kilkuset metrów od bramy pojawiła się wtedy zwarta kolumna pozostałych sił krzyżackich, które liczyły w sumie około 2 tys. zbrojnych.
Wtedy spośród tłumu wystąpił, nieznany nikomu czeladnik piekarski. Kiedy nacierająca kolumna była już kilkadziesiąt metrów od bramy, zaczął on swą piekarską łopatą ciąć grube sznury, na których wisiała dębowa krata znajdująca się w bramie. Piekarczyk uderzał łopatą raz po raz, aż sznury zaczęły pękać. Wreszcie drgnęła ciężka, nabijana żelaznymi ćwiekami krata i osunęła się na dół, przygniatając pierwsze szeregi napastników, którzy zdążyli już wejść w głąb bramy. Krzyżacy odstąpili od murów miasta. Ci, którzy byli już w mieście, po krótkiej walce musieli się poddać. Podczas walki zginęło 16 elblążan, którzy zostali pochowani z honorami następnego dnia. Męstwo piekarczyka uczczono piosenką, a łopatę, którą przeciął liny, zawieszono we wnętrzu bramy. Jej cząstki wisiały tam jeszcze przez ponad 250 lat. Również na znak zwycięstwa w bramie wyrzeźbiono znak łopaty, a każdy 8 marca - aż do 1772 roku (do pierwszego rozbioru Polski) - obchodzono w Elblągu jako święto miejskie.
Przełom XVI i XVII wiek to okres rozwoju miasta i handlu morskiego, spowodowany mi.in. wojną Stefana Batorego ze zbuntowanym Gdańskiem (1576-1577).
7 marca 1577 roku król Stefan Batory - za poparcie elblążan udzielone mu w wojnie przeciwko zbuntowanemu Gdańskowi - nadał Elblągowi znaczące przywileje. Wobec nieuznania przez gdańszczan wyboru Stefana Batorego na króla Polski, uczynił Elbląg głównym portem handlowym Rzeczpospolitej, odpowiedzialnym za import i eksport wszelkich towarów. Można pokusić się o stwierdzenie, iż co najmniej do końca 1577 roku (czyli do czasu ugody króla z Gdańskiem podpisanej w Malborku 8 grudnia 1577) niemal cały polski eksport i import przechodził przez elbląski port. Pozycja handlowa Elbląga w Rzeczpospolitej zmniejszyła się po 1585 roku, kiedy to król Stefan Batory 25 lutego 1585 zniósł statuty Karnkowskiego, które ograniczały prawa Gdańska i gdańszczan. Wprowadził natomiast doroczne opłaty palowego, które podwojono, aby miasto nie poniosło uszczerbku w dochodach. Miastu pozostawiono też swobodę zamykania portu i zrezygnowano z tworzenia floty kaperskiej (Arcybiskup Karnkowski przewodniczył komisji sejmowej do spraw Gdańska, a Statuty regulowały m.in. zwierzchnie prawa Rzeczpospolitej w Gdańsku). Batory przywrócił tym samym dla Gdańska dominującą pozycję handlową, ustanawiając w tym mieście oficjalny skład towarowy Rzeczpospolitej.
W II połowie XVI wieku obszar Morze Bałtyckiego, dotychczas opanowany przez miasta hanzeatyckie, stał się terenem aktywnej działalności kupców angielskich, zorganizowanych w tzw. Kompanii Wschodniej (Eastland Company). Było to stowarzyszenie posiadające prawo handlu pomiędzy Anglią a krajami leżącymi na wybrzeżu Bałtyku, utworzone 17 sierpnia 1579 roku na podstawie przywileju wydanego przez królową Elżbietę I.
Okres XVI i XVII wieku to czas dużego zainteresowania Anglików rynkami wschodnimi. Układy zawarte pomiędzy Anglią a Elblągiem w latach 1583 i 1585 (przede wszystkim pierwszy z wymienionych) podkreślały uprzywilejowane stanowisko Elbląga w bałtyckim handlu Anglii. Miasto stało się nie tylko jedynym miejscem składu towarowego w handlu Anglii z Rzeczpospolitą, ale również zyskało praktyczną wyłączność na dokonywanie wymiany pomiędzy obu krajami (zabiegała o to Kampania Wschodnia). Anglicy otrzymali poważne przywileje, m.in. w zakresie swobodnego osiedlania się w Elblągu, nabywania nieruchomości, prawa spadkowego. Pierwsze prozumienie zostało podpisane we wrześniu 1583. Stronę angielską reprezentowali John Selkins i William Salkins a stronę polską - rada miejska Elbląga pod przewodnictwem burmistrza miasta Jana Sprengl. Drugie porozumienie, liczące 21 artykulów) zostało podpisane 3 maja 1585 przez stronę angielską oraz burmistrza Elbląga Jana Sprengl, który działał z własnego upoważnienia. Dotyczyło ono sformalizowania na okres nastepnego półowiecza wszelkich aspektów prawnych obecności przedstawicielstwa Kompanii Wschodniej w mieście. Porównując porozumienie zawarte w 1585 roku z tym zawartym dwa lata wcześniej, uderza brak artykułów prawa Anglików do wolnego handlu z Rzeczpospolitą, jak również artykułów wskazujących na Elbląg jako jedyny skład towarowy dla towarów angielskich w wymianie handlowej pomiędzy Rzeczpospolita a Anglią. Nie ma w tym porozumieniu wskazanych również przywilejów dla angielskich kupców dotyczące sprzedaży towarów w elbląskich spichlerzach i magazynach, nie ma zagwarantowanej dla nich wolności religijnej, nie ma wreszcie przywileju nabywania praw miejskich przez angielskich kupców, jak również przywilejów dla kupców elbląskich w Anglii. Wszystkie pozostałe artykuły zostały przebudowane w ten sposób, aby w żaden sposób urazić polskiego króla i nie dać mu okazji do interwencji. Przykładowo artykuł pierwszy porozumienia mówił, iż tworzenie wszelkich budynków w Elblągu będzie odtąd uzależnione od królewskiej zgody. Szeroko zdefiniowane umową z 1583 uprawnienia sądownicze władz Kompanii Wsachodniej zostały nowym porozumieniem ograniczone do kwestii porządkowych i rozstrzygania drobnych nieporozumień w przypadkach naruszenia dyscypliny przez członków Kompanii (artykuł nr 2). Wartość tkaniny, którą angielscy kupcy mogli sprzedawać detalicznie została podnieśniona do trzech florenów (artykuł 15). Inne artykuły z umowy z 1583, poza poważnymi zmianami o których mowa powyżej, zostały minimalnie zmodyfikowane lub zachowane w całości.
Już w 1583 roku Anglicy przeneśli swój skład towarowy z Gdańska do Elbląga. Duża ilość Anglików osiedliła się w Elblagu. Archiwa miejski mówią o około 50 angielskich kupców, którzy osiedlili się w mieście do końca XVI wieku. Znaczna ich część była bardzo zamożna, co w sposób znaczący wpłynęło na rozwój Elbląga. Otrzymywali prawa obywatelskie, stopniowo wtapiali się w lokalną społeczność. Ich działalność na polu kulturalnym i obywatelskim decydowała o ważnych aspektach miejskiego życia. Aktywność Eastland Company spowodowała znaczne ożywienie w porcie. Rocznie wpływało kilkadziesiąt statków różnych bander. Przez Elbląg przechodziła niemalże cała wymiana handlowa Anglii Rzeczpospolitą, a miasta stało się najważniejszą placówką angielską w rejonie Morza Bałtyckiego.
Kwitła kultura i sztuka. Rozpoczęto m.in. wytwarzanie wspaniałej biżuterii i zegarów. Wraz z napływem ludności rozwinął się nowy ruch religijny - luteranizm. W tym czasie wybudowano wiele pięknych kamienic w rejonie ulic Starego Rynku, Mostowej, Linki. W 1651 roku powstał dom "Pod Wielbłądami".
W 1570 roku rozpoczęto prace związane z budową okrętu wojennego - galeonu "Smok", znanego także jako "galeona Zygmunta Augusta". Był to pierwszy okrętem wojenny budowany z przeznaczeniem dla polskiej floty. Nazwa "Smok" jest jedynie domniemana, ponieważ okręt ten miał na dziobie galion w formie głowy smoka. Zamówiony został (razem z dwiema małymi jednostkami pomocniczymi: jednomasztową fregatą i batem) przez króla Zygmunta II Augusta jako zalążek polskiej floty wojennej. Stępkę pod budowę położono 21 czerwca 1570 w Elblągu. Prace przerwano na okres zimowy, od 25 listopada 1570 do marca 1571. Okręt zwodowano 14 czerwca 1571, a następnie prowadzono prace wykończeniowe. Okręt nie został nigdy dokończony. Śmierci Zygmunta II Augusta 7 lipca 1572 była bezposrednim powodem przerwania prac wykończeniowych. Dalszy los okrętu nie jest znany. Według jednej wersji, galeon "Smok" miał zostać spalony podczas ataku gdańszczan na Elbląg w 1577 roku. Nowsze badania wskazują jednak, iż galeon został wycofany w górę rzeki Elbląg, wobec czego uniknął zniszczenia. Podczas manewru ucieczki miano zniszczyć jego maszty. Niewykończony galeon miał zostać ostatecznie rozebrany pomiędzy 1584 a 1588 rokiem.
Przybyły z Holandii Wilhelm van der Voldergrandt w roku 1535 otworzył gimnazjum. Gimnazjum było ośrodkiem krzewienia oświaty i popularyzacji luteranizmu.
W tym miejscu warto dodać, iż już kilkadziesiąt lat wcześniej Łukasz Watzenrode (1447 - 1512) - biskup warmiński i wielki mecenas sztuki i nauki - miał w planach powołanie w Elblągu uniwersytetu. Niewątpliwie świadczy to o randze miasta, która była w owych czasach bardzo duża. Watzenrode - początkowo uchodzący za zwolennika niezależności Warmii od Polski - (podobnie jak jego poprzednik Tungen) - z czasem dążył do uściślenia związków między tymi ziemiami z Rzeczpospolitą, a ograniczenia roli Gdańska, stanów pruskich, ale przede wszystkim - zakonu krzyżackiego. Miał w planach silną pozycję Elbląga - stąd jego marzenie o uniwersytecie w Elblągu; marzenie niestety nie zrealizowane... W Rzymie Watzenrode podważał podstawy prawne istnienia państwa krzyżackiego, jak również podejmował starania (wspólnie z Filipem Kallimachem) o przeniesienie Krzyżaków na Podole.
W 1598 r. rektor Jan Mylius przeprowadził reformę elbląskiego gimnazjum, które zostało podniesione do rangi gimnazjum akademickiego. Rozszerzono wtedy zakres nauki języków: polskiego, niemieckiego, łaciny, greki oraz filozofii i teologii.
Przełomem w dziejach miasta była agresja króla szwedzkiego Gustawa II Adolfa na Polskę. W dniu 14 lipca 1626 roku Elbląg został poddany Szwedom. Władzę administracyjną powierzono w 1631 roku gubernatorowi Prus Królewskich, kanclerzowi o nazwisku Axel Oxesntiern. Okupacja szwedzka negatywnie wpłynęła na miasto. Mimo pozwolenia króla szwedzkiego na bicie od 1627 roku własnej monety miasto nie rozwijało się. Ludność zmuszono do finansowania budowy wałów obronnych i fos oraz wysokich kontrybucji.
W 1626 w związku z okupacją miasta, ustała działalność Kompanii Wschodniej, co wykorzystał Gdańsk, uzyskując na sejmie w 1628 roku cofnięcie zgody na jej działalność w Rzeczypospolitej. Gdańsk uzyskał także monopol na import sukna zamorskiego do Polski.
Szwedzkie działania wojenne zostały zakończone 6-letnim pokojem zawartym w 1629 roku Altmarku (Starym Targu), na mocy którego Elbląg i inne porty bałtyckie pozostawały w szwedzkich rękach. Szwedzi okupowali te tereny do zawarcia rozejmu w 1635 roku w Sztumskiej Wsi.
Po zawarciu rozejmu w Altmarku losy Kompanii Wschodniej były przedmiotem rokowań dyplomatycznych prowadzonych pomiędzy Szwecją, Anglią, Gdańskiem i Rzeczpospolitą. W 1631 Kompania Wschodnia podpisała porozumienie z Gdańskiem, na mocy którego handel angielski ograniczono do samego Gdańska, gdzie przez 30 dni w roku kupcy angielscy mogli prowadzić interesy bezpośrednio z kupcami przybyłymi z głębi państwa.
| |
|
