Krzysztof Celestyn Morongowiusz
Krzysztof Celestyn Mrongowiusz urodził się 19 lipca 1764 w Olsztynku (obecnie powiat olsztyński), zwanym wówczas Hohenstein. Był synem Bartłomieja, pastora i rektora szkoły w Olsztynku, potem w Marwałdzie i Julianny Estery z Weberów. Uczęszczał do szkoły w Zalewie, a od 1780 uczył się w królewieckiej Szkole Katedralnej na Knipawie. Następnie studiował teologię i filozofię na Uniwersytecie Królewieckim, gdzie immatrykulował się 21 marca 1782. W 1796 r. ożenił się z Wilhelminą Luizą Paarmann (zm. 1820). W maju 1798 został kaznodzieją gminy ewangelickiej przy kościele św. Anny w Gdańsku oraz lektorem języka polskiego w Gdańskim Gimnazjum Akademickim (do 1817 r.).
Jest uznawany za tego, który zapoczątkował walkę przeciw germanizacji na terenie Warmii i Mazur. Dbał o krzewienie kultury polskiej i języka polskiego, był autorem słowników i podręczników do nauczania języka polskiego. Wspólnie z Gustawem Gizewiuszem opracował memoriał domagający się prawnego uznania języka polskiego na Mazurach. Zgromadził wielki jak na temte czasy księgozbiór obejmujący ponad tysiąc woluminów dotyczących historii Polski od XVI do XIX wieku. Ponadto zajmował sie zbieraniem pieśni mazurskich i kaszubskich oraz zabytków języka kaszubskiego. Zmarł w Gdańsku 3 czerwca 1855 roku.
W 1947 roku mazurskie miasto Sensburg (Ządzbork) otrzymało - na cześć Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza - nazwę Mrągowo.
W dniu 3 czerwca 2005 roku z okazji 150. rocznicy śmierci Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza odbyła się hotelu "Mrongovia" w Mrągowie międzynarodowa konferencja pod nazwą: "Pastor K. C. Mrongowiusz jako europejski budowniczy mostów między narodami". Organizatorami byli: Burmistrz Mrągowa Otolia Siemieniec, Polskie Towarzystwo Historyczne - Koło w Mrągowie, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Biblioteka Gdańska PAN oraz Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubskiej w Wejherowie. Konferencja zgromadziła licznych znamienitych prelegentów i zaproszonych gości, mi.in.:
- prof. dr hab. Janusz Małłek (UMK w Toruniu),
- prezes Instytutu Kaszubskiego w Gdańsku prof. dr hab. Józef Borzyszkowski (UG),
- dr Danuta Bogdan (OBN Olsztyn),
- mgr Ewa Czerniakowska.
Opracowano na podstawie:
Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (1764-1855) - w 150. rocznicę śmierci, Gnu.univ.gda.pl, Ewa Czerniakowska
Krzysztof Celestyn Mrongovius, Wikipedia
|
