ZNAKI PAMIĘCI



 

Nie sposób nie wspomnieć o znakach pamięci, jakie powstały na terenie Oddziału Związku Sybiraków w Elblągu.

W samym Elblągu, oprócz już istniejącego na cmentarzu komunalnym Agrykola Krzyża Katyńskiego, jest urna z orłem wykonana z łuski armatniej zawierająca ziemię z Katynia i umieszczoną w szklanej gablocie w katedrze p.w. Św. Mikołaja. Ufundowano ponadto inne znaki pamięci takie jak:

-     pierwszy sztandar Oddziału; 14 kwietnia 1991 r. około godziny 13.00 w kościele pod wezwaniem Św. Mikołaja (obecnie Katedra) ks. Infułat dr Mieczysław Józefczyk dokonał uroczystego poświęcenia sztandaru Oddziału Związku Sybiraków w Elblągu; uroczystość celowo zorganizowano w 51. rocznicę 2-giej wielkiej wywózki obywateli polskich w głąb Rosji; w swojej homilii ks. infułat dał prawdziwa lekcję patriotyzmu oraz miłości Boga i Ojczyzny – między innym powiedział: „Nie byli szczęśliwi Polacy, bo nie było szczęścia w Ojczyźnie. Tyle szczęścia my będziemy mieli ile go będzie miała Polska, a Polska będzie szczęśliwa, gdy będzie wierna Bogu i sobie.”

-     11 listopada 1994 r. w Katedrze pod wezwaniem św. Mikołaja dokonano odsłonięcia i poświęcenia tablicy pamiątkowej represji sowieckich i rosyjskich; aktu poświęcenia dokonał kapelan Związku Sybiraków – ks. Infułat Mieczysław Józefczyk;

-     nowy sztandar Oddziału; 9 maja 1999 r. podczas 10-tej Ogólnioświatowej Pielgrzymki Sybiraków na Jasną Górę aktu poświęcenia sztandaru dokonał ks. bp. Syberii Jerzy Mazur z Irkucka

-     tablica pamięci Sybiraków, która znalazła swoje miejsce przy Krzyżu Katyńskim; umieszczono na niej dwie daty – 1768 i 1956; aktu poświęcenia tablicy dokonał w asyście ks. Infułata Mieczysława Józefczyka JE ks. Bp Ordynariusz Diecezji Elbląskiej Andrzej Śliwiński;

-     obok w/w tablicy swoje miejsce znalazł obraz przedstawiający Matkę Boską Katyńską, wykuty w marmurze

Parafia Świętego Rafała Kalinowskiego w Elblągu posiada dzwon ufundowany w 2008 roku przez elbląski Związek Sybiraków. Ma on zawisnąć na dzwonnicy budowanego kościoła. Pomysł ufundowania dzwonu dla parafii narodził się przed kilkoma laty. Głównymi pomysłodawcami tego przedsięwzięcia byli: przedstawiciel pocztu sztandarowego - Julian Arciszewski oraz ówczesny prezes oddziału - Teodor Mongiałło.


Chcieliśmy uczcić osiemdziesiątą rocznicę powstania Związku Sybiraków i obchodzoną w ubiegłym roku setną rocznicę śmierci św. Rafała Kalinowskiego - patrona Sybiraków. Dzwon jest dziękczynieniem. "Wdzięczni Bogu za cud ocalenia i powrotu do kraju" - brzmi napis na dzwonie. Jest też cytat: "Cała nadzieja w Bogu", autorstwa św. Rafała. Te słowa wyrażają wiarę zesłańców, dzięki której ocaleli. Dzwon nosi nazwę "Sybirak". Waży 300 kilogramów. Wykonany został w słynnej odlewni Felczyńskiego w Przemyślu.

- Jestem wdzięczny wspólnie z parafianami za ten dar - mówi ksiądz Wojciech Zwolicki, proboszcz parafii św. Rafała Kalinowskiego...

 W Braniewie z inicjatywy prezesa Eugeniusza Kunca ufundowano następujące znaki :

 -     10 września 1994 r. w kościele pod wezwaniem Św. Katarzyny odsłonięto i poświęcono tablicę pamięci ofiar represji sowieckich oraz pomnik wzniesiony na miejscowym cmentarzu w hołdzie zmarłym na zesłaniu rodakom; aktu poświęcenia dokonał ks. Prałat Tadeusz Brandys;

-     sztandar koła w Braniewie; w maju 1995 r. podczas 6-tej Ogólnoświatowej Pielgrzymki Sybiraków na Jasną Górę aktu poświęcenia sztandaru dokonał JE Arcybiskup Nossal z Opola;

-     obelisk wzniesiony w hołdzie tym, którzy na zawsze pozostali na nieludzkiej ziemi; poświęcenia obeliska 10 maja 1998 r. dokonał JE ks. Arcybiskup Edmund Piszcz; skwer na którym znajduje się obelisk otrzymał nazwę Sybiraków;

-     w 1999 r. prezes koła Eugeniusz Kunc sam wykonał z drewna Różaniec Sybiraków składający się z paciorków – wagoników z nazwami miejsc zesłań; różaniec został umieszczony wokół tablicy pamiątkowej w kościele p.w. Św. Katarzyny.

 W Kwidzynie ufundowano następujące znaki pamięci :

 -     3 maja 1995 r., w katedrze p.w. Św. Jana Ewangelisty, dokonano aktu poświęcenia tablicy pamiątkowej martyrologii, cierpienia i śmierci obywateli polskich na wschodzie; poświęcenia dokonał ks. Kanonik Wojciech Kruk;
 

-     w 2001 r. została wydana książka pod tytułem „Ukarani za nie popełnione winy” autorstwa Eugeniusza Lityńskiego, w której są opisane między innymi przeżycia kwidzyńskich Sybiraków; jest to chyba najtrwalszy znak pamięci w naszym oddziale z tego chociażby względu, że książka została rozpowszechniona w szkołach i ma unikatowa wartość historyczną i archiwalną.
 

-     3 maja 2003 roku, w katedrze p.w. Św. Jana Ewangelisty, dokonano aktu poświęcenia Sztandaru koła kwidzyńskiego Sybiraków; poświęcenia dokonał ks. kanonik Wojciech Kruk.

W Ornecie z okazji 60. rocznicy wielkich wywózek w głąb Rosji Sybiracy miejscowego koła ufundowali tablicę umieszczając ją w gotyckim bazylikowym kościele św. Jana; aktu poświęcenia w asyście ks. Dziekana Tadeusza Alickiego dokonał Metropolita Diecezji Warmińskiej Arcybiskup Edmund Piszcz.



 Krzyż Zesłańców Sybiru


Ponad 10 lat trawły zabiegi, by ustanowić "Krzyż Zesłańców Sybiru". Długa jest lista koleżanek i kolegów, którzy w różnym czasie i w różny sposób podejmowali inicjatywę, by Sybiracy uzyskali należne im odznaczenie. (...) Nie była to droga łatwa. Podejmowane próby załamywały się, gdy następowała wymiana posłów po kolejnych wyborach i urywał się ciąg procedur parlamentarnych. Ale też potrzeba było czasu, by opinii publicznej uświadomić czym były zesłania, represje na wschodzie, zbrodnicze działania stalinowskiego NKWD. O zbrodniach hitlerowskich społeczeństwo dowiadywało się niemal codzienie przez czas PRL, o sowieckich była cisza i wielka luka w świadomości historycznej narodu.

Dlatego jednym z autorów naszego sukcesu w sprawie uchwalenia ustawy o "Krzyżu Zesłańców Sybiru" jest dokumentacja i literatura faktu o tym, co spotkało Polaków ze strony drugiego agresora po dokonaniu IV rozbioru Polski w 1939 roku i za co jest Sybirakom ten Krzyż przyznawany.

(...) Z listy odznaczonych powstanie zapis dla przyszłych dziejów. Będzie to widomy ślad zesłańców XX wieku. Heroiczna historia tych, co przeżyli Sybir i - wbrew przreśladowcom - wrócili do kraju. Legitymacja niezłomności, bo wbrew przeciwnościom dotrwali do niepodległości Polski. Odnieśli sukces, bo powołali Związek Sybiraków. A po latach działalności sybirackiej zostaną odznaczeni i ich pierś udekoruje Krzyż Zesłańców Sybiru.

Prezes Związku Sybiraków
Ryszard Reiff





Szczególny rodzaj represji spotkał w latach 1939-1941 Polaków, którzy znaleźli się pod okupacją sowiecką. W kolejnych deportacjach na "Golgotę Wschodu" skazywano ludzi jedynie za to, że byli Polakami. Wywożono starców i dzieci, brzemienne matki i wojenne wdowy. Deportowani opuszczali swe rodzinne strony w ramach czystek etnicznych i przymusowych przesiedleń, przeprowadzonych przez sowieckie NKWD. Sowieckie represje i syberyjska ziemia nie zniszczyła Polaków i nie osłabiła ich narodowego ducha.

(...) Z setek tysięcy deportowanych Polaków w początkowych latach II wojny światowej, sformowano w ZSRR armie gen. Andersa i gen. Berlinga, które dwiema drogami szły na pomoc ukochanej Ojczyźnie. Walczyły od Lenino po Monte Cassino. Wyzwalały Bolonię i Wrocław. Morze krwi przelały pod Loretto i Kołobrzegiem.

(...) 17 września 2003 roku, w rocznicę agresji ZSRR na Polskę, we wrześniu 1939 roku, Sejm Rzeczypospolitej niemal jednogłośnie uchwalił ustawę o ustanowieniu "Krzyża Zesłańców Sybiru". Jest to odznaczenie państwowe, które będzie nadawane od 1 stycznia 2004 roku, na wniosek właściwego ministra przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Zostanie ono przyznane wszystkim Sybirakom w Polsce, a także pozostającym na obczyźnie.

Krzyż Zesłańców Sybiru jest dowodem pamięci narodu o swej historii. Jest też i pozostanie wyrazem pamięci o tych Polakach, którzy pozostali na wieki w syberyjskiej ziemi, hołdem dla ich męczeństwa, którego doznali za walkę o Polskę Wolną, Suwerenną i Niepodległą.

Ustanowienie Krzyża Zesłańców Sybiru jest spełnieniem oczekiwań środowiska skupionego w Związku Sybiraków. Jest wielką moralną satysfakcją i wyrazem pamięci o wszystkich tych, których los rzucił na "nieludzką ziemię", moralnym zadośćuczynieniem za krzywdy i cierpienia, hołdem za wierność Ojczyźnie.

Sekretarz Generalny Zarządu Głównego Związku Sybiraków
Edward Duchnowski